Velilerin Karne ile Sınavı
Çocukların Başarısını Nasıl Okumalıyız?
Haziran ayının üçüncü haftası, eğitim dünyasında büyük bir dönüm noktasıdır. Bu yıl, 2024-2025 eğitim öğretim yılı karneleri 20 Haziran 2025 tarihinde dağıtılacak. Ancak bu hafta sadece karne heyecanıyla sınırlı değil. 15 Haziran’da Liselere Geçiş Sistemi (LGS) sınavı gerçekleşti, milyonlarca öğrenci geleceklerini şekillendirecek bu sınavın sonuçlarını bekliyor. 21-22 Haziran’da ise Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) yapılacak, üniversite adayları için kritik bir dönemeç olacak.
Dijital sistemlerin yaygınlaşmasıyla karne günü eskisi kadar görsel bir şölen olmasa da öğrenciler, öğretmenler ve veliler için hâlâ büyük anlam taşıyor. Ancak karne, yalnızca öğrencinin akademik performansını gösteren bir belge değildir. Aynı zamanda öğretmenlerin, ailelerin ve eğitim sisteminin bir yıl boyunca nasıl bir yol izlediğinin de bir değerlendirmesidir. Bu nedenle karneyi sadece bir çocuğun başarısı ya da başarısızlığı olarak görmek yerine, çok boyutlu bir gelişim raporu olarak ele almak gerekir.
Yargılama Değil, Yorumlama Zamanı
Karne dönemleri, ebeveyn-çocuk ilişkilerinin niteliğini açığa çıkaran kritik eşiklerdir. Psikolojik Danışman Dr. Meltem Karakuş’un (2022) da belirttiği gibi, bu süreçte ebeveynlerin yaklaşımı, çocuğun hayatındaki duygusal izleri belirler.
Ne yazık ki birçok ebeveyn, karneyi yalnızca notların iyi ya da kötü oluşuna indirger. Oysa düşük notlar, çocuğun karakteri hakkında hiçbir şey söylemez. Önemli olan, bu durumu nasıl ele aldığımızdır. Öfke, hayal kırıklığı ve kırıcı eleştiriler yerine; anlayış, destek ve çözüm odaklı bir yaklaşım benimsenmelidir.
Psikolog Doç. Dr. Esra Bilgiç’in (2021) vurguladığı gibi: “Aileler çocuklarının başarısızlıklarını kişiselleştirmemeli, bunu ebeveynliklerinin bir yansıması olarak değil, çocuğun desteklenmesi gereken bir gelişim süreci olarak görmelidir.”
Karneye verilen ani ve sert tepkiler, çocuğun benlik algısını zedeleyebilir ve özgüvenini düşürebilir. “Zaten başarısızım” veya “Ne yaparsam yapayım yetmiyor” gibi içsel söylemler, çocuğun sonraki yıllardaki motivasyonunu doğrudan etkileyebilir.
Anne Babanın Kendi Karnesi
Karne, sadece öğrencinin değil, aynı zamanda ebeveynlerin de karnesidir. Çocuğun akademik zorluklarının temelinde çoğu zaman uygun rehberlik eksikliği, ev ortamındaki düzensizlik veya gerçekçi olmayan beklentiler yatabilir. Bu yüzden her karne, ebeveynlerin de kendilerini değerlendirmesi için bir fırsattır.
Aileler şu soruları kendilerine sormalıdır:
- Çocuğuma nasıl rehberlik ettim?
- Onun yanında ne kadar oldum?
- Başarısızlık durumlarında nasıl bir destek sundum?
Geleceğe Yönelik Yapıcı Adımlar
Karne döneminde yapılması gereken en önemli şeylerden biri, yüksek notlara odaklanarak çocuğun güçlü yönlerini takdir etmek ve zayıf yönleri için yapıcı hedefler belirlemektir. 20 Haziran’da karnesini alacak çocuklar için ailelerin vereceği ilk tepki, onların eğitim yolculuğunu nasıl etkileyecektir? “Bu derste zorlanmışsın, birlikte neler yapabiliriz?” sorusu, “Sen zaten tembelsin!” suçlamasından çok daha iyileştiricidir.
Son yıllarda eğitim psikolojisinde sıkça vurgulanan danışman ebeveynlik kavramı, bu noktada büyük önem taşır. Danışman ebeveyn, çocuğunun yanında bir otorite değil, bir yol arkadaşı olarak yer alır. Sürekli denetleyen değil, yönlendiren; yargılayan değil, rehberlik eden; baskı yapan değil, cesaretlendiren bir duruş sergiler.
Tatili Boşa Harcamayın
Yaz tatili, sadece eğlenme değil, öğrenilenleri pekiştirme ve yeni beceriler kazanma zamanıdır. 20 Haziran’dan sonra başlayacak yaz tatili, çocukların ilgileri doğrultusunda kendilerini tanımalarına, yeni deneyimler kazanmalarına ve akademik olmayan becerilerini geliştirmelerine olanak tanımalıdır.
Bu süreçte aileler, çocuklarıyla birlikte hedef belirleyerek hem eğlenceli hem de gelişim odaklı bir plan yapabilirler. Ayrıca okul rehberlik servisleri veya çocuk-ergen psikologlarından alınacak desteklerle karneye ilişkin stres ve kaygının önüne geçilebilir.
Türkiye Psikolojik Danışmanlar Derneği’nin 2023 yılında yayınladığı bir rapora göre, karne sonrası danışmanlık hizmeti alan ailelerin çocuklarının bir sonraki dönem performansında %25 oranında gelişme kaydedildiği görülmüştür.
Veliler, karne ile girdikleri bu sınavda; öfke yerine anlayışı, yargı yerine rehberliği, baskı yerine iş birliğini tercih ettiklerinde hem çocuklarının hem de kendi ebeveynlik yolculuklarının başarısını artırırlar.
15 Haziran’da LGS’yi tamamlayan öğrenciler, 20 Haziran’da karnelerini alacak. 21-22 Haziran’da YKS’ye girecek gençler için ise bu hafta, sadece bir eğitim dönemi değil, geleceklerini şekillendirecek kritik bir eşik olacak. Karneler bir sonuçtur; ancak bu sonucu anlamlı hale getirecek olan, onun üzerine kuracağımız yeni başlangıçlardır.
Kaynakça
- Karakuş, M. (2022). Karne Dönemlerinde Ebeveyn Tutumları ve Çocuk Psikolojisi. Psikolojik Danışmanlık Bülteni.
- Bilgiç, E. (2021). Öğrenci Başarısızlığında Aile Rolü. İstanbul Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
- Türkiye Psikolojik Danışmanlar Derneği. (2023). Karne Dönemi Rehberlik Hizmetlerinin Etkililiği Raporu.
- Çelik, H. (2020). Danışman Ebeveynlik ve Yeni Nesil Çocuklarla İletişim. Aile Psikolojisi Dergisi.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2025). 2024-2025 Eğitim Öğretim İstatistikleri. www.meb.gov.tr
Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Uzmanı & Aile Danışmanı
[email protected]
[email protected]
FACEBOOK YORUMLAR