1. Anadolu: Uygarlığın Belleği

Anadolu, buzul çağında bir sığınak ve köprü işlevi görmüştür.

• Korunaklı bölgeler: Toroslar, Ege kıyıları ve Orta Anadolu platosu buzulların ulaşamadığı, yaşamı mümkün kılan alanlardı.

• Göbeklitepe: M.Ö. 10.000 civarına tarihlenen bu yapı, yalnızca bir tapınak değil, aynı zamanda erken toplumların ortak belleğini yansıtan bir hafıza merkezidir. Taşlardaki damgalar, semboller ve hayvan figürleri, yazıya geçişin ilk adımlarıdır.

• Çatalhöyük ve Aşıklıhöyük: Anadolu’da yerleşik hayata geçişin en güçlü örnekleridir.

Anadolu, yalnızca buzul çağında bir sığınak olmamış, aynı zamanda dilin, tarımın ve inancın merkezi olarak da insanlığın ortak belleğinde yerini almıştır.

2. Balkanlar: Piramitler ve Yeraltı İzleri

Balkan coğrafyası, buzul çağında Avrupa’nın en yaşanabilir bölgelerinden biriydi.

• Bosna Piramitleri: 30.000 yıl öncesine tarihlenen bu yapılar, yalnızca birer anıt değil, aynı zamanda gökyüzüyle bağlantılı astronomik merkezler olabilir.

• Mağaralar ve kaya resimleri: Balkanlar’daki mağaralarda bulunan çizimler, hayvan figürleri ve semboller, aynı dönemde Anadolu ve Asya’daki örneklerle şaşırtıcı bir benzerlik taşır.

• Korunaklı vadiler: Karadeniz’in kuzeyinden gelen göç yolları Balkanlar üzerinden Anadolu’ya bağlanmıştır.

Bu bulgular, Balkanların insanlık tarihinde yalnızca bir geçiş noktası değil, aynı zamanda kalıcı bir yaşam adası olduğunu göstermektedir.

3. Asya: Tamgaların Işığı

Asya, özellikle Orta Asya bozkırları, insanlık tarihinin en köklü izlerini taşır.

• Tamgalı Say (Kazakistan): 35.000 yıllık kaya resimleri, güneş sembolleri ve insan figürleriyle Türk tarihinin derinliklerine ışık tutar.

• Şölgentaş Mağarası (Rusya): 16.000 yıl öncesine tarihlenen çizimler, Fransa’daki Lascaux mağaralarıyla benzerlik gösterir. Bu durum kültürün batıya doğru taşındığını düşündürür.

• Kurganlar ve Altın Elbiseli Adam: Erken Türk kimliğinin sembolleri olan bu bulgular, hem sanat hem de inanç sistemlerinin sürekliliğini ortaya koyar.

Asya, buzul çağında yalnızca bir yaşam alanı değil, aynı zamanda dillerin, damgaların ve uygarlığın köklerinin oluştuğu coğrafyaydı.

4. Afrika: Çölün Altındaki Uygarlıklar

Bugün çölleşmiş olan Sahra, buzul çağında yemyeşil bir ekosistemdi.

• Sahra’nın gizemli şehirleri: Yeni keşiflerle ortaya çıkarılan dairesel şehirler, gelişmiş bir mühendislik ve akustik anlayışına sahiptir. Spiral kuleler ve yeraltı tünelleri, kaybolmuş bir teknolojiyi işaret eder.

• Tassili Kaya Resimleri (Cezayir): Binlerce yıllık resimler, hem tarımı hem de gökyüzü gözlemlerini yansıtır.

• Nil Havzası: Mezopotamya’dan önce Afrika’da tarım ve yerleşim izleri bulunur.

Afrika, buzul çağında uygarlığın yalnızca bir kıvılcımı değil, insanlık belleğinin güçlü bir merkezidir.

Sonuç: Ortak Bellek ve Gelecek

Buzul çağında yaşam adaları olarak öne çıkan Anadolu, Balkanlar, Asya ve Afrika, insanlığın tarihsel hafızasında ortak bir köprü kurmaktadır. Bu bölgelerden çıkan bulgular, yalnızca Türklerin değil, bütün insanlığın köklerini aydınlatır. Kazım Mirşan’ın ve Haluk Tarcan’ın tezleri, bu bulgularla birleştiğinde bize şu mesajı verir:
“Dil olmadan bilim olmaz, yazı olmadan hafıza olmaz.”

Geçmişin bu izlerini doğru okumak, geleceğin bilincini kurmak demektir.

Ankara’nın Hilal ve Yıldız Formu

Cumhuriyet’in başkenti Ankara’nın coğrafi yapısı, dikkat çekici bir sembolizm taşır.
Şehir, hilal biçiminde yayılırken Rasattepe, adeta bu hilalin ortasında bir yıldız gibi konumlanır.
Anıtkabir’in burada inşa edilmesi, yalnızca stratejik değil aynı zamanda sembolik bir tercihtir.
Atatürk’ün 1937 tarihli İdeal Cumhuriyet Köyü projesi ile karşılaştırıldığında, coğrafya ve sembolizmin bütünleştiği görülür.

SONUÇ
-----
Buzul Çağı’ndan günümüze insanlık, korunaklı bölgelerde varlığını sürdürmüş ve sembollerle hafızasını taşlara işlemiştir.
Anadolu, Balkanlar, Asya ve Afrika; yalnızca tarih öncesinin izlerini değil, geleceğe dair mesajları da barındırır.
Atatürk’ün kurduğu kurumlar ve semboller, bu belleği modern çağla buluşturan en güçlü örneklerdir.

Dipnot ve Kaynakça
------------------
1. Mirşan, K. (1994). Türk Damgaları ve Yazının Kökeni. İstanbul.
2. Somuncuoğlu, S. (2008). Taştaki Türkler. Ankara.
3. Goryachev, A. (1990). Central Asian Petroglyphs and Ancient Cultures. Almaty.
4. Atatürk’ün 1937 tarihli İdeal Cumhuriyet Köyü projesi arşiv belgeleri.
5. Son dönem arkeoloji raporları: Sahra Çölü radar taramaları (2025).

Yaşar Kaba